Als koper wil je natuurlijk dat hetgeen je koopt aan je verwachtingen voldoet of ze zelfs te boven gaat - en dat alles als het even kan voor een zo laag mogelijke prijs. Als verkoper wil je dat hetgeen je verkoopt voor een zo hoog mogelijke prijs en onder zo goed mogelijke voorwaarden wordt verkocht. Die verschillende belangen van koper en verkoper staan haaks op elkaar en de wet heeft voorzien in plichten voor beide partijen om ervoor te zorgen dat de (ver)koop zo ordentelijk mogelijk verloopt. In deze blog besteden we aandacht aan de gespannen verhouding tussen de mededelingsplicht van de verkoper en de onderzoeksplicht van de koper in het kader van non-conformiteit.

Non-conformiteit

Een zaak is non-conform als die niet aan de overeenkomst beantwoordt. Bij consumentenkoop wordt vermoed dat de zaak bij aflevering niet aan de overeenkomst heeft beantwoord, indien de afwijking van dat wat is overeengekomen zich binnen een termijn van zes maanden na aflevering openbaart. In alle gevallen geldt dat levering van een andere zaak dan is overeengekomen in elk geval niet aan de overeenkomst beantwoordt. De koper mag verwachten dat de zaak de eigenschappen heeft die voor normaal gebruik daarvan nodig zijn en waarvan hij de aanwezigheid niet behoefde te betwijfelen. Volgens de wet is een zaak in ieder geval non-conform indien deze, mede gelet op de aard ervan en op de mededelingen die de verkoper erover heeft gedaan, niet de eigenschappen bezit die de koper op grond van de overeenkomst mocht verwachten. De mededelingen van de verkoper zijn dus belangrijk en de koper mag ook op die mededelingen vertrouwen.

Let op: consumenten genieten meer bescherming bij koopt dan zakelijke partijen.

Mededelingsplicht verkoper

Sterker nog: de verkoper heeft zelfs de plicht om de potentiële koper op de hoogte te stellen indien de te kopen zaak een negatieve eigenschap heeft waarvan de verkoper weet of moet begrijpen dat wetenschap daarvan voor de koper van belang is. Immers: niet alle gebreken zijn voor een koper direct zichtbaar of merkbaar. De verkoper moet de koper van die gebreken op de hoogte stellen. In beginsel geldt dat een verkoper enkel moet mededelen wat hij weet. Wat hij niet weet kan hij immers niet mededelen, zodat hij bij feiten die hem onbekend zijn de mededelingsplicht niet kan schenden. Ook geldt de mededelingsplicht niet ten aanzien van feiten of gebreken die zo evident zijn dat de koper daarvan misschien niet wist, maar wel had moeten weten.

Onderzoeksplicht koper

Tegenover de mededelingsplicht van de verkoper staat de onderzoeksplicht van de koper, die inhoudt dat de koper ook zelf actief de voor hem relevante informatie moet verzamelen. Volgens de wet kan de koper zich er niet op beroepen dat de zaak niet aan de overeenkomst beantwoordt wanneer hem dit ten tijde van het sluiten van de overeenkomst bekend was of redelijkerwijs bekend kon zijn.

Communicerende vaten 

In het algemeen geldt dat de mededelingsplicht en de onderzoeksplicht ten opzichte van elkaar nooit statisch zijn en steeds afhankelijk van de situatie: hoe ver de één ten opzichte van de ander reikt is zaakafhankelijk. Hoofdregel hierbij is dat de mededelingsplicht vóórgaat op de onderzoeksplicht. Dat valt mede te verklaren aan de hand van de informatievoorsprong die de verkoper ten opzichte van de koper heeft. Immers, de verkoper is logischerwijs meer bekend of wordt geacht meer bekend te zijn met de specificaties van de te kopen zaak dan de koper. Daar staat tegenover dat de koper verplicht is de voor hem relevante informatie te vergaren: de onderzoeksplicht. Op het snijvlak van de twee geldt in beginsel dat hoe meer inlichtingen de koper vraagt, hoe meer inlichtingen de verkoper moet verschaffen. Mededelingen van de verkoper hoeven de koper in beginsel door nooit in twijfel te worden getrokken.

Kortom, afhankelijk van de onderliggende situatie is het getouwtrek tussen de onderzoeksplicht en de mededelingsplicht en blijft het onduidelijk welk van de twee nu verder strekt. Zorg er als koper in ieder geval voor dat je zelf actief onderzoek verricht naar de te kopen zaak en als verkoper dat je geen onzichtbare gebreken achterhoudt.