In het voorjaar hebben we in korte tijd verschillende ‘bijzondere’ werkdagen. Denk aan Koningsdag, Goede Vrijdag en Bevrijdingsdag. Ook Hemelvaart past in dit rijtje. Een veel voorkomende vraag in deze periode is of werknemers dan (automatisch) vrij hebben.

Heeft een werknemer tijdens Hemelvaart recht op een vrije dag?

Hemelvaartsdag is in Nederland een officiële feestdag. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, betekent dit niet dat iedereen dan ook automatisch vrij is. Er is namelijk geen wettelijke regeling die in het algemeen bepaalt dat bepaalde feestdagen (ook) moeten worden aangemerkt als vrije dagen.

Dat neemt niet weg dat in veel gevallen schriftelijk zal zijn geregeld dat alle (of bepaalde) feestdagen ook worden aangemerkt als vrije dag, waarop niet hoeft te worden gewerkt maar wel recht bestaat op loondoorbetaling. Die afspraak kan zijn opgenomen in een cao, arbeidsovereenkomst of personeelshandboek. Daarnaast kan zich de situatie voordoen dat die vrije dagen op grond van mondelinge afspraken of gewoonte zijn toegekend.

Wilt u dus weten welke afspraken voor u gelden? Kijk dan in de cao, personeelsregeling en/of de arbeidsovereenkomst en ga na wat de gangbare praktijk is binnen het bedrijf. In sommige sectoren zal een vrije dag heel logisch zijn, omdat bedrijven die dag zijn gesloten. Andere bedrijven, denk aan Horeca en Retail, zijn wel open en zullen juist grotere drukte verwachten. Dan ligt een algehele vrije dag niet voor de hand, maar zijn er wellicht wel afspraken gemaakt over toeslagen voor het werken tijdens feestdagen.

Mag werkgever besluiten dat iedereen de dag na Hemelvaart ook verplicht vrij heeft?

Als een bedrijf op Hemelvaartsdag dicht is, dan ligt het voor de hand om ook de vrijdag na Hemelvaart dicht te zijn. Op die manier heeft iedereen een lang weekend. Ook op dit punt zijn geen algemene regels in de wet opgenomen, zodat het aan werkgevers en werknemers zelf is om daarover afspraken te maken. Ook in veel cao’s is hierover iets opgenomen.

Het staat de werkgever natuurlijk vrij om alle werknemers die vrije vrijdag te gunnen en deze als extra doorbetaalde verlofdag aan te merken. Op die manier is iedereen vrij, zonder dat het werknemers een extra vakantiedag kost.

Als uitgangspunt geldt dat een werknemer zelf bepaalt voor welke dagen het verlofsaldo wordt ingezet. Het is echter wel mogelijk om als werkgever af te spreken dat deze vrije vrijdag wél een vakantiedag kost. Met zo’n afspraak kan een werkgever een bepaalde dag aanwijzen waarop de werknemer verplicht een vakantiedag moet opnemen. Om die vrije dag eenzijdig te kunnen opleggen, moet werkgever die mogelijkheid wel schriftelijk hebben afgesproken. Ook deze regeling zal vaak kunnen worden teruggevonden in cao, arbeidsovereenkomst of personeelsregeling.

Een feestdag betekent dus niet automatisch een doorbetaalde vrije dag.

In tegenstelling tot de algemene beeldvorming bestaat er dus geen wettelijk recht op doorbetaalde vrije dagen tijdens feestdagen; zelfs niet met Kerst. Dat neemt niet weg dat in vrijwel alle arbeidssituaties afspraken zijn gemaakte over feestdagen. Daar komt bij dat het in binnen de samenwerking belangrijk is om hier op een goede manier uit te komen. Een hoogoplopende discussie over dit onderwerp doet de arbeidsverhoudingen geen goed.