Het coronavirus ontwrichtte in korte tijd heel Nederland. Vrijwel direct was duidelijk dat er sprake was van een tekort aan medische hulpmiddelen om het virus te kunnen bestrijden. Een prominent figuur stond op en zette zich 'belangeloos' en 'zonder bezoldiging' in voor Stichting Hulptroepen Alliantie met als doel het zonder winstoogmerk leveren van medische hulpmiddelen in tijden van nood. Vandaag ontsloeg de rechtbank Amsterdam de bestuurders van de stichting op verzoek van het Openbaar Ministerie en meerdere personen die zich belangeloos voor de stichting hadden ingezet. Certus Advocaten legt uit, wat werd er gevorderd en wat betekent een bestuursverbod eigenlijk?
Ontslag bestuur wegens tegenstrijdig belang tussen stichting en BV in mondkapjesaffaire
Amper 15 dagen nadat Stichting Hulptroepen Alliantie was opgericht gaven de bestuurders van deze stichting aan een notaris opdracht om een besloten vennootschap op te richten waarvan zij indirect aandeelhouder werden. De stichting richtte zich volgens het bestuur op het leveren van mondkapjes aan kleine regionale zorginstellingen (niet zijnde ziekenhuiszorg) en particulieren. Het tekort aan mondkapjes was echter veel groter. Ook de ziekenhuizen grepen mis. De bestuurders zagen een kans, het leveren van grote partijen mondkapjes en dat kon volgens hen prima op commerciële basis naast de stichting. De bestuurders vergaten echter aan andere betrokkenen zoals de financier van de stichting, medewerkers die zich belangeloos hadden ingezet en heel Nederland te vertellen dat de grote partijen mondkapjes wel op commerciële basis werden geleverd. Dit terwijl de media door de bestuurders veelvuldig werd gebruikt om de stichting onder de aandacht te brengen en daarmee orders binnen te slepen, naar achteraf blijkt ook voor de commerciële BV.
De rechtbank maakt korte metten met het verweer van het bestuur dat er sprake was van verschillende soorten doelgroepen en/of orders voor de stichting en de BV. Er waren geen bewijsstukken waaruit bleek dat dit onderscheid bestond en ook was het voor externe partijen niet kenbaar. Het bestuur besloot arbitrair welke orders door de stichting werden uitgevoerd en welke orders door de BV. Ondanks het feit dat er nog een civielrechtelijk en strafrechtelijk onderzoek van het Openbaar Ministerie loopt waarin de bestuurders zich nog kunnen verweren en als gevolg waarvan hun schuld nog niet vaststaat, is het feit dat er een grote maatschappelijke controverse rondom de personen van de bestuurders is ontstaan als gevolg van de tegenstrijdig belangen tussen de stichting en de BV voldoende voor de rechtbank om op grond van art. 2:298 BW de bestuurders van de stichting te ontslaan. Het ontslag van een bestuurder kan op grond van art. 2:298 BW door iedere belanghebbende worden gevorderd op basis van een verzoekschrift. Tegen de uitspraak staat hoger beroep en cassatie open.
Bestuursverbod van art. 2:298 BW
Een bestuurder van een stichting die op grond van art. 2:298 BW wordt ontslagen mag gedurende vijf jaar geen bestuurder meer worden van een andere stichting, tenzij de ontslagen bestuurder bijvoorbeeld op basis van een interne taakverdeling geen ernstig verwijt kan worden gemaakt. In deze zaak zag de rechtbank geen reden voor een uitzondering en het bestuursverbod werd uitgesproken. De uitspraak waarin het bestuursverbod wordt opgelegd wordt ingeschreven bij het handelsregister van de Kamer van Koophandel. Als de bestuurder zich binnen vijf jaar zou willen laten inschrijven als bestuurder van een andere stichting dan moet de Kamer van Koophandel deze inschrijving weigeren. Een benoeming van een bestuurder met een bestuursverbod is nietig, de benoeming wordt geacht nooit te hebben bestaan.
Mag een ontslagen bestuurder van Stichting Hulptroepen Alliantie ook geen bestuurder meer zijn van een BV?
Het bestuursverbod van art. 2:298 BW geldt niet voor de reeds aanvaarde benoemingen van de bestuurder bij andere rechtspersonen, zoals in dit geval van de commerciële mondkapjes BV. Alleen de aandeelhouders van de BV kunnen een besluit ter zake het ontslag van het bestuur van de vennootschap nemen. Het opleggen van een algeheel bestuursverbod voor alle rechtspersonen waarvan de betreffende persoon bestuurder is, is enkel mogelijk als de betreffende bestuurder is veroordeeld voor een misdrijf van financieel-economische aard (art. 28 lid 1 onder 5 Sr), het zogenaamde beroepsverbod. Zo ver is het in deze zaak nog niet. Het staat de ontslagen stichtingsbestuurders dus vooralsnog vrij om bestuurder te blijven van andere rechtspersonen en om nieuwe bestuursfuncties te aanvaarden, bijvoorbeeld van een commerciële BV die mondkapjes levert in tijden van nood.
Vragen? Het team van Certus Advocaten staat voor u klaar.
