Het korte antwoord? Ja, dat kan. Het lange(re) antwoord met daarin praktische tips voor werknemer én werkgever leest u in deze bijdrage.
Een werknemer kan ontslag op staande voet nemen
Met regelmaat worden werknemers door hun werkgever op staande voet ontslagen. Bijvoorbeeld vanwege een greep uit de kas of agressie op de werkvloer. Minder bekend is dat een werknemer ook per direct ontslag kan nemen. Die opzegging heet in dat geval ook een ontslag op staande voet. In de praktijk komt ontslag op staande voet door werknemers minder vaak voor. Dat kan liggen aan het feit dat deze mogelijkheid minder bekend is, of omdat de directe opzegging voor werknemers ook risico’s meebrengt, bijvoorbeeld voor de uitkeringsrechten. In de huidige arbeidsmarkt, waarin werknemers de banen steeds vaker voor het uitkiezen hebben, heeft het ontslag op staande voet soms zelfs voordelen voor de werknemer. Op die manier kan een werknemer zonder opzegtermijn direct bij een nieuwe werkgever aan de slag. Daarom is het belangrijk te weten dat ook een werknemer in zo’n situatie niet zomaar direct ontslag kan nemen.
Ontslag op staande voet – de basics
Het wetsartikel dat de regels voor ontslag op staande voet regelt maakt geen onderscheid tussen werkgever of werknemer. Met andere woorden: de wettelijke regels voor ontslag op staande voet gelden ook (gewoon) voor een werknemer. Voor een rechtsgeldig ontslag op staande voet kijken we naar drie onderdelen. Belangrijk is allereerst dat er sprake is van een dringende reden. Vervolgens moet het ontslag op staande voet onverwijld worden gegeven nadat je op de hoogte komt van de dringende reden. De ontslagreden moet je bovendien onmiddellijk en duidelijk mededelen, zodat duidelijk is welke reden(en) er zijn. De concrete voorbeelden die de wetgever als dringende reden voor het ontslag noemt, zijn voor werkgever en werknemer wél verschillend. Een werknemer kan bijvoorbeeld ontslag op staande voet nemen als de werkgever hemzelf of zijn familieleden bedreigt.
Mag werknemer ontslag nemen als de werkgever het loont niet betaalt?
Niet elke vervelende of nadelige situatie is juridisch gezien een dringende reden. Het moet gaan om dusdanige daden, eigenschappen of gedragingen dat het redelijk is de samenwerking per direct te beëindigen. De rechter zal dat per geval moeten beoordelen. In een recente uitspraak oordeelde de rechter dat een werknemer ontslag op staande voet mocht nemen omdat zijn werkgever het salaris al enkele maanden niet had uitbetaald. Het verweer van de werkgever dat betaling door de financiële situatie tijdelijk onmogelijk was, kon hem niet baten. De rechter bepaalde bovendien dat bij ontslag door een werknemer, de spoedeisendheid iets minder streng moet worden getoetst. Omdat de gevolgen voor een werknemer veel groter zijn en hij geen professionele partij is, krijgt de werknemer meer tijd en ruimte om over de situatie na te denken en advies in te winnen voordat hij daadwerkelijk ontslag op staande voet neemt.
Wat zijn de gevolgen van een ontslag op staande voet?
De naam zegt het eigenlijk al: een ontslag op staande voet heeft onmiddellijke werking. Als een werknemer ontslag op staande voet neemt, stopt hij direct met werken voor deze werkgever. De werkgever zal dus snel op zoek moeten gaan naar een vervanger en de werknemer zal ander werk moeten vinden om in zijn inkomen te voorzien. De praktische invulling daarvan zullen werkgever en werknemer zelf moeten regelen. De wetgever heeft wel nagedacht over de financiële gevolgen van dit ontslag: we noemen dat de gefixeerde schadevergoeding.
Kort en goed: de partij die reden geeft voor een ontslag op staande voet is de ander een schadevergoeding verschuldigd. Andersom geldt die verplichting ook als iemand de arbeidsovereenkomst ten onrechte of verkeerd opzegt. De hoogte van de gefixeerde schadevergoeding is volgens de wet gelijk aan het loon dat anders nog zou zijn verdiend bij een normale opzegging. In geval van opzegging door werknemer is dat meestal een maand, maar dat kan ook langer zijn. Na het ontslag zal een eindafrekening moet volgen en mogelijk bestaat er recht op een transitievergoeding en een billijke vergoeding. De wet kent korte termijnen waarbinnen deze vergoedingen moeten worden opgeëist, op straffe van verval. Overweeg je ontslag op staande voet te nemen of te geven, schakel dan tijdig juridische bijstand in.
Tot slot
De wet bevat strenge regels waaraan een ontslag op staande voet moet voldoen. Een foute toepassing van de regels kan betekenen dat het ontslag door de rechter wordt vernietigd, of dat een schadevergoeding moet worden betaald. Zorg dus voor een goede voorbereiding als je ontslag op staande voet overweegt. We helpen je alvast op weg met deze bijdrage, waarin we eerste hulp bij ontslag op staande voet verlenen. Voor meer informatie kun je ook vrijblijvend contact opnemen met een van onze specialisten. We denken graag met je mee, zowel voorafgaand aan een ontslag alsook bij de uitvoering of afwikkeling daarvan.
